Banafsheh Keynoush

 

 Banafsheh Keynoush lớn lên ở Luân Đôn vào những năm 1970, khi cha của bà làm việc ở đại sứ quán Iran. Bà đã sống ở Tehran sau cuộc cách mạng và đã tự rèn luyện để trở thành một phiên dịch viên đồng thời bằng cách nghe đài BBC. Bà đã phiên dịch cho 4 vị tổng thống Iran, gần đây nhất là cho lãnh đạo ôn hòa của đất nước này Hassan Rouhani, người đã tới thăm tháng 9 vừa rồi (tại thời điểm viết bài viết này).

 

Banafsheh Keynoush

 

Tôi đã học ở trường tiểu học St Mary Abbots tại Kensington, phía Tây Luân Đôn [Nơi David Cameron cũng gửi con gái Nancy tới học]. Cả ông và bà tôi đều làm việc cho bộ ngoại giao Iran, cả các chú và anh trai của tôi cũng vậy. Đó là vào đầu những năm 1970, trước khi cuộc cách mạng nổ ra.

Khi tôi trở lại Tehran, tôi đã nói tiếng Anh lưu loát. Tôi đã rất thích thú với chính trị từ tuổi lên 8- chính trị nước ngoài hơn là chính trị của Iran. Tôi sống ở Tehran trong suốt cuộc chiến tranh Iran-Iraq; chúng tôi thường xuyên chứng kiến những vụ không kích, có những lần chúng tôi nghe thấy tới 15 vụ một ngày.

Tuổi 14, tôi ngồi trong phòng và tự hỏi làm thế nào để biến ước mơ của mình thành hiện thực. Khi ấy tôi đang xem hội đồng bảo an LHQ thảo luận về quyết định ngừng bắn trong cuộc chiến tranh và đã nhận ra rằng những nhà ngoại giao đang đeo tai nghe. Bố của tôi giải thích rằng họ đang nghe dịch đồng thời. Tôi đã nghĩ: “Ồ! Đó chính là cách để tôi có thể bước chân vào lĩnh vực ngoại giao”.

Ở Iran không có một ngôi trường nào đào tạo phiên dịch cả, vì thế mỗi tối cứ khoảng 8 giờ, tôi lại nghe đài BBC và dịch theo [tin phát sóng] đồng thời. Khi tôi tốt nghiệp trung học phổ thông, tôi đã muốn học về quan hệ quốc tế. Chỉ có duy nhất một chương trình đào tạo ở Iran vào những năm 1990, nhưng lại chỉ mở ra cho nam giới. Điều đó thật đáng thất vọng. Tôi đã lấy bằng cử nhân và thạc sĩ ngành tiếng Anh.

Sự nghiệp của tôi đi lên nhanh chóng từ sau đó. Tôi đã trở nên nổi tiếng ở Iran. Tôi là giáo sư đại học và một phiên dịch viên đồng thời. Tôi làm phiên dịch cho Rafsanjani [tổng thống Iran từ 1989-1997]. Tôi đã làm công việc tự do và có lẽ tôi lẽ ra đã không vượt qua được những kiểm tra để được vào vị trí làm chính thức. Rafsanjani có tính khí vương giả cũng là một nhà thương thuyết thực tế.

Sau 8 năm tôi nhận ra đam mê của mình dành cho quan hệ quốc tế vẫn chưa hề sụt giảm, và tôi đã nộp đơn xin học tại trường Fletcher của trường Đại học Tufts ở Boston. Khi Khatami, vị tổng thống mới, đến New York lần đầu tiên, tôi đã phiên dịch cho ông. Khatami là một người lịch sự và có khiếu hài hước. Ông là một nhà tư tưởng. Ông rất thoải mái khi ở trong những nhóm nhỏ nhưng với chính trị thì không thoải mái như vậy.

Mahmoud Ahmadinejad mỗi năm đều tới thăm New York và tôi đã đảm nhiệm việc dịch cho ông 8 hoặc 9 năm liên tiếp. Tôi đã quyết định dừng công việc đó vào năm 2010. Nhưng khi Hassan Rouhani đến New York vào tháng 9 năm ngoái, tôi đã nhận được một cuộc gọi khác. Tôi đã rất ngạc nhiên bởi sự phấn khích về chuyến đi của Rouhani của những người Mỹ và đặc biệt là những người Iran. Gia đình và bạn bè ở Tehran đã cố gắng nói với tôi: "Chuyện này rất quan trọng." Tôi đã làm việc cho 4 vị tổng thống và tôi biết phép màu không xảy ra.

Tôi nhận thấy Rouhani là một người đàn ông khá lý trí, ít bị phấn khích hơn là những người xung quanh ông. Bạn học cách nhận biết những người đã trải qua nghiên cứu về thần học. Họ có xu hướng là những người khá trầm ổn.

Những vị tổng thống Iran có những phong cách khác nhau. Rafsanjani sử dụng nhiều từ ngữ tự do hơn, theo kiểu rất thoải mái. Ông gần như quá thoải mái. Ahmadinejad nói như khuôn mẫu. Sau hai năm, tôi có thể dự đoán được điều mà ông ấy định nói tiếp theo. Bạn có thể gần như nhắm mắt mà không cần tập trung. Với Rouhani thì dịch khó hơn một chút bởi ông có biết một chút tiếng Anh. Ông chú ý nhiều hơn đến điều mà phiên dịch viên đang nói.

 

Tổng thống Iran Rouhani

 

Lần thứ hai tôi phiên dịch cho ông, ông đang trong buổi gặp mặt với Tổng thư ký LHQ [Ban Ki-moon]. Tôi đã gặp vấn đề nghe lần đầu tiên trong đời vào ngày hôm đó. Vị tổng thư ký đã nói rất nhỏ. Căn phòng lại rất đông người, và tôi thì đang phiên dịch nối tiếp. Cuối cùng, Rouhani đã rất trang nhã nói rằng: “Tôi sẽ tự nghe những gì ông ấy [Ban Ki-moon] nói”. Tôi chỉ phải dịch câu trả lời của Rouhani từ tiếng Farsi sang tiếng Anh.

Làm công việc phiên dịch của tôi là phải trở nên “vô hình”. Nên để cho khán giả cảm thấy rằng họ đang nghe người nói tự mình nói ra chứ không phải là thông qua một người trung gian. Bạn nhìn thấy lịch sử mở ra trước mắt.

Nhưng mỗi ngày bạn cũng nhận ra việc dịch đã làm mất đi nhiều như thế nào bởi sự khác biệt về văn hóa và sắc thái, những cách thức nói khác nhau. Có một khoảng cách lớn giữa tiếng Farsi và tiếng Anh. Tôi là một người giàu cảm xúc, và là một người tràn đầy nhiệt huyết. Tôi phải có khả năng truyền tải và truyền đạt cả cảm xúc. Ahmadinejad có xu hướng nói bằng cách rất giàu xúc cảm và tôi truyền tải điều đó. Sau đó mọi người nói rằng: “Dường như bạn đang đặt mình vào địa vị của ông ấy vậy. Ông ấy không phải là một người dễ mến”.

Thật khó để tìm ra một người Iran nào không lạc quan ở thời điểm này. Nhưng tôi đã chứng kiến chính trị Iran qua vài thập kỷ. Tôi đã biết được rằng những đặc thù của chính sách của Iran không thay đổi từ tổng thống này qua tổng thống khác. Nếu bạn hỏi tôi thì có rất nhiều điểm tương đồng giữa chính sách hạt nhân của Iran hiện tại và trước khi Rouhani lên nắm quyền.

Nguồn: The Guardian